La versione della 2ª edizione

 

Quid porro aut praeclarum putet in rebus humanis, qui haec deorum re¬gna perspexerit, aut diuturnum, qui cognoverit, quid sit aeternum, aut gloriosum, qui viderit, quam parva sit terra, primum universa, deinde ea pars eius, quam homines incolant, quamque nos in exigua eius parte adfixi plurimis igno¬tissimi gentibus speremus tamen nostrum nomen volitare et vagari latissime? Agros vero et aedificia et pecudes et immensum argenti pondus atque auri qui bona nec putare nec appellare soleat, quod earum rerum videatur ei levis fructus, exiguus usus, incertus dominatus, saepe etiam deterrimorum hominum im¬mensa possessio, quam est hic fortunatus putandus! Cui soli vere liceat omnia non Quiritium, sed sapientium iure pro suis vindicare, nec civili nexo, sed com¬muni lege naturae, quae vetat ullam rem esse cuiusquam nisi eius, qui tractare et uti sciat; qui imperia consulatusque nostros in necessariis, non in expetendis re¬bus, muneris fungendi gratia subeundos, non praemiorum aut gloriae causa adpetendos putet; qui denique, ut Africanum avum meum scribit Cato solitum es¬se dicere, possit idem de se praedicare, numquam se plus agere, quam nihil cum ageret, numquam minus solum esse quam cum solus esset.

 

M. Tullius Cicero, De re publica, L. I, 26-27